Opinie: Verontruste privacywatchers stellen eisen aan corona-apps kabinet.

Het verzet groeit tegen de plannen van minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid), om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan met een ‘opsporingsapp’ die bluetooth-signalen van smartphones registreert. Voorzitter Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens vroeg zich al af wie de data beheert, wie er toegang toe kan krijgen en of er gegarandeerd kan worden dat de apps na de coronacrisis opgeheven worden. 

Journalist en Volkskrant-columnist Sheila Sitalsing is er niet geruster op geworden na de opmerking van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff dat de apps ‘inzicht geven en ook mensen kunnen bijsturen als ze te veel risico nemen of als ze in contact geweest zijn met iemand die besmet is’. Sitalsing: ‘Privacy is geen luxe-artikel of een D66-hobby.’ Volgens haar hebben mensen het recht informatie over zichzelf niet te hoeven delen.

Sitalsing is een van de ondertekenaars van een donderdag gepubliceerde lijst van voorwaarden waaraan de apps moeten voldoen, opgesteld door Belangenorganisaties als Bits of Freedom en Platform Burgerrechten (zie hieronder). Onder de ondertekenaars zijn ook schrijver Maxim Februari, hoogleraar computerbeveiliging Bart Jacobs en oud-europarlementariër Marietje Schaake.

Ook op het Binnenhof zijn bedenkingen. Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) stelt voor om onafhankelijke experts mee te laten kijken bij de ontwikkeling van de app; Farid Azarkan (Denk) wil dat rechters de app voor gebruik toetsen; Kees van der Staaij (SGP) vindt het raadzaam eerst advies te vragen aan de Raad van State. De Jonge heeft toegezegd dat externe deskundigen advies mogen geven bij de totstandkoming van de app. Ook stelde hij gerust: ‘Wij zijn geen Singapore, geen China, geen Zuid-Korea.’

Daarmee nam De Jonge niet alle zorgen weg bij privacywatchers. Die publiceerden woensdagavond de volgende oproep:

‘Bescherm onze gezondheid, maar bescherm ook onze rechten’

‘De Nederlandse overheid onderzoekt het gebruik van een app waarmee jij inzicht zou moeten krijgen in of je in de buurt bent geweest van iemand die besmet is met het Covid-19-virus. Als de overheid al zo’n app inzet, dan moet deze voldoen aan de volgende uitgangspunten. Deze uitgangspunten zijn opgesteld door deskundigen op het gebied van informatietechnologie, computerbeveiliging, privacy en de bescherming van fundamentele grondrechten. Wij geloven dat deze uitgangspunten noodzakelijk zijn voor het beschermen van onze vrijheden en rechten, onze veiligheid en sociale cohesie. Als niet aan deze uitgangspunten wordt voldaan, hebben we geen vertrouwen in de app en zullen we ons tegen de implementatie ervan verzetten.

1. Eén doel: het onder controle krijgen van het virus.

2. Gebaseerd op wetenschappelijk inzicht en bewezen effectief.

3. Bewezen betrouwbaar en vanuit expertise.

4. De inzet van de applicatie is per definitie tijdelijk.

5. Niet tot individuen herleidbaar.

6. Zo min mogelijk gegevens worden gebruikt.

7. Geen centraal opgeslagen persoonsgegevens.

8. Veilig en bestand tegen misbruik.

9. Gebruiksvriendelijk en toegankelijk.

10. Nooit onder dwang van overheid en derden.

Kortom, contact-apps moeten tijdelijk, transparant, volledig anoniem, vrijwillig en gebruiksvriendelijk zijn, zonder commerciële bijbedoelingen, en moeten onder regie staan van onafhankelijke deskundigen. De gelegenheidscoalitie roept de minister op om aan deze eisen gehoor te geven. De bestrijding van het coronavirus mag niet tot afkalving van onze privacy en fundamentele rechten leiden. Als de systemen die nu ontwikkeld worden niet aan deze eisen voldoen, zal deze coalitie zich met hand en tand tegen de implementatie daarvan verzetten.’

_{Waag
Bits of Freedom 
Platform Burgerrechten
Code for NL
Bureau Jeugd en Media
Marietje Schaake
Roxane van Iperen, schrijver
Open State Foundation
Sheila Sitalsing, journalist
Maxim Februari, schrijver
Roel Dobbe, AI Now Institute
Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging, voorzitter Privacy by Design (IRMA)
Seda Gürses, TU Delft
Sjoera Nas, Privacy Company
Mark Fonds, Gemeente Amsterdam
Linda Duits
Douwe Schmidt, Ta.da city
Anco Scholte ter Horst, Freedom Internet
Jaap-Henk Hoepman, Radboud Universiteit, Privacy & Identity Lab
Joris van Hoboken, Universiteit van Amsterdam
Valerie Frissen, directeur SIDN fonds, Universiteit Leiden
Mieke van Heesewijk, SIDN fonds
Justine Pardoen, Bureau Jeugd en Media
Natali Helberger, hoogleraar Informatierecht Universiteit van Amsterdam
Guido van ‘t Noordende, Universiteit van Amsterdam / Whitebox Systems
Ot van Daalen, Universiteit van Amsterdam
Paul Keller
Brenno de Winter
Frederik Zuiderveen Borgesius, hoogleraar ICT en recht, Radboud Universiteit}